ترکیب بندی فیلم توی آموزش، یه نکاتی رو باید آموزش بده، یعنی اینکه اولا ترکیب بندی فیلم باید به ترتیب و پیوسته آموزش داده بشه. دوما کامل بودن آموزش پایه و سپس پرداختن به ترکیب بندی پیشرفته هست.

به عنوان مثال تعادل توی ترکیب بندی بهتره که با موضوع تعادل آموزش داده بشه. چون ترکیب بندی در سینما قوانین خاص خودش رو داره و خیلی شبیه به ترکیب بندی در عکاسی و نقاشی نیست. اما به هر حال ما از آموزش ترکیب بندی فیلم انتظار داریم که فیلم ما رو از لحاظ ترکیب بندی سینمایی خیلی ارتقا بده! دو تا از موضوعاتی که توی آموزش ترکیب بندی بهتره با هم دیگه آموزش داده بشن، تضاد و ریتم هستن که ما توی این آموزش هر دوی اون ها رو بهتون آموزش می دیم.

1) تضاد (کنتراست) در ترکیب بندی فیلم

شما تضاد رو توی زندگی خودتون خیلی تجربه کردین و باهاش آشنا هستین. تضاد یعنی دو تا چیزی که کاملا با هم مخالف هستن. با هم ضدیت و دشمنی دارن. این اختلاف و ضدیت می تونه توی رنگ باشه، توی اندازه باشه و می تونه توی هر چیزی دیگه ای هم باشه.

اگه ما تضاد رو توی زندگی خودمون بتونیم تشخیص بدیم، می تونیم توی تصویر و توی سینما هم اون رو تشخیص بدیم. در ضمن یادتون باشه ما توی هنر به تضاد می گیم کنتراست!

تضاد توی زندگی!

اگه بخواین تضاد رو تشخیص بدین باید دو تا چیز وجود داشته باشه! حالا چرا باید دو تا چیز وجود داشته باشه؟ چون تضاد از مقایسه دو تا چیز به وجود میاد. مثلا ما می گیم که این میوه شیرینه و اون میوه ترشه. تا زمانی که دو تا میوه وجود نداشته باشه (یکی ترش و یکی شیرین) نمی تونیم بگیم این یکی شیرینه و اون یکی ترشه. یا به عنوان مثال وقتی می گیم امشب هوا سرده، اما دیشب هوا گرم بود، داریم هوای دو تا شب رو با هم مقایسه می کنیم.

کنتراست توی فیلم چطور ساخته می شه؟!

تا حالا شنیدین که این فیلم کنتراست بالایی داره؟ منظور از این جمله اینه که توی این فیلم روشنی ها و تاریکی ها خیلی با هم فاصله و تضاد دارن. یعنی این فیلم سفیدی های واضح و سیاهی های واضح داره، پس خاکستری های این فیلم خیلی ضعیف تر هستن.

یه مثال!

مثلا وقتی می گیم فیلمنامه این فیلم خیلی کنتراست بالایی داره، یعنی موضوع فیلم پر از آدمهای سفید و آدمهای سیاه هستش، یعنی توی فیلم یا همه خیلی خوبن و یا همه خیلی بد هستن.

در ضمن توی فیلم وقتی در مورد تضاد صحبت می کنیم، در مورد ترکیب بندی فیلم هم صدق می کنه. یعنی وقتی کنتراست رو توی فیلم داریم، یه طرف تصویر یه سری اجزا وجود داره که توی طرف دیگه وجود نداره. یعنی یه طرف بود هستش و یه طرف نبود. پس یکی از تکنیک های ساختن کنتراست بود و نبود هستش. یعنی یه چیزی توی تصویر قرار می دیم، اما اون یکی همزادش رو قرار نمی دیم. به عنوان مثال توی فیلمی که از اول یه پسر و یه دختر با هم همه جا بودن، اما یهو یکی از اونها غیب می شه، خود به خود کنتراست ایجاد می شه.

2) ریتم در ترکیب بندی فیلم

ریتم چیزیه که از موسیقی وارد نقاشی و عکاسی و سینما شده! ریتم یعنی بود و نبود. یعنی اگه به ریتم دقت کنیم می بینیم که ریتم مجموعه ای از بود و نبودهاست. پس اگه دقت کنیم می بینیم که ریتم از تضاد (کنتراست) ساخته می شه، یعنی وقتی تضاد توی فیلم به صورت پیوسته وجود داشته باشه، ریتم خود به خود به وجود میاد.

تا حالا دقت کردین ریتم توی موسیقی چطور ساخته می شه؟ ما دو تا صدا رو پشت سر هم تکرار می کنیم و این تکرار رو ادامه می دیم.

ریتم توی موسیقی

تا حالا به صدای ساعت دقت کردین؟ تیک-تاک ؛ تیک-تاک ؛ تیک-تاک ؛ …

این صدای تیک تاک به همین ترتیب تا ابد تکرار می شه! این باعث ما وقتی تیک رو می شنویم، تاک رو هم به یاد بیاریم. پس می فهمیم وقتی عناصری رو پشت سر هم تکرار می کنیم، خود به خود ریتم رو به وجود میاره.

فرمول ریتم

ریتم یه سری عناصر داره که عبارتند از

ریتم توی فیلم چطور ساخته می شه؟!

ریتم توی فیلم هم دقیقا مثل موسیقی ساخته می شه. یعنی وقتی ما می خوایم ریتم رو توی فیلم بسازیم، باید همین عناصر رو داشته باشیم. یعنی چیزی رو به بیننده نشون بدیم و چیز دیگه ای رو به بیننده نشون بدیم که از همون جنسه، اما با هم دیگه کنتراست دارن! و بعد این ها رو پشت سرهم تکرار کنیم.

وقتی می گیم این دو تا عنصر هم جنس باشن یعنی وقتی اول یه درخت رو نشون می دیم، بعدش هم باید یه درخت رو نشون بدیم که بتونیم ریتم رو بسازیم. نمی تونیم اول یه درخت نشون بدیم و بعدش یه گُل و بعدش یه گربه و انتظار داشته باشیم که ریتم رو بسازیم.

یه مثال

فرض کنین توی یه صحنه از فیلم می خواین ریتم بسازین. شما از چند تکنیک می تونین استفاده کنین. یکی اینه که ریتم موجود رو نشون بدین. مثلا وقتی شما یه ردیف از ستون های یه ساختمون رو نشون می دین که پشت سر هم هستن، خود به خود ریتم دارن. چرا؟! گفتیم که توی موسیقی وقتی یه صدا شنیده می شه و بعدش سکوت داریم و بعدش دوباره همون صدا می شنویم، ریتم ایجاد می شه. چون نبود اون صدا (سکوت) هم خود یه جور صداست که نمی تونیم بشنویمش.

پس وقتی یه ستون رو می بینیم و بعدش یه جای خالی (مثل سکوت) و دوباره یه ستون و بعدش جای خالی، داریم ریتم رو نشون می دیم.

دوباره فرمول ریتم!

بذارین فرمول رو دوباره تکرار کنیم:

فیلم ریتمیک

ریتم توی اندازه نماها و توی زمان فیلم هم وجود داره که باید اونها رو هم خیلی خوب یاد بگیرین! یعنی اندازه نماهای پشت سر هم با چه ترتیبی میان. (در مورد ریتم درون فیلمیک توی آموزشهای دکوپاژ حرف می زنیم) اما باید توجه کنین که یه فیلم ریتمیک خیلی بیشتر از یه فیلم بدون ریتم مورد توجه و علاقه مخاطبان قرار می گیره.

بیننده ها دوست دارن که ریتم رو بشنون و ببینن، چون مغز از تکرار عناصر زیبا که به ترتیب خاصی پشت سرهم قرار می گیره، خیلی خوشش میاد! شک نکنین اگه بتونین توی همه ابعاد فیلم ریتم رو طراحی کنین، شما تبدیل می شین به یه کارگردان دوست داشتنی!

بیننده ها فیلمتون رو بارها و بارها می بینن و از دیدن هرباره فیلمتون لذت می برن، چون فیلمتون مغز بیننده ها رو قلقلک می ده! مغز با این قلقلک ارتباط خوبی برقرار می کنه.

کار عملی

1) همین الان یه فیلم ببینین و نقاطی رو پیدا کنین که توی ترکیب بندی فیلم، تضاد وجود داره. دقت کنین که تضاد توی نور، رنگ، خطها، سطوح و … وجود داره.

2) یه فیلم ببینین و تشخیص بدین که این فیلم یه فیلم ریتمیک هست یا نه! یکی از راه های تشخیص ریتم توی فیلم اینه که تشخیص بدین که زمان توی فیلم چطور پیش می ره و اندازه نماها چطور طراحی شدن. مثلا اگه فیلم نماهای طولانی داره، ریتم فیلم کُنده! یا اگه کارگردان از یه سری اندازه نماهای ثابت استفاده می کنیم، فیلم از لحاظ قوانین ترکیب بندی فیلم، خیلی ریتمیک نیست. در ضمن تجربه هایی که توی این کار عملی به دست میارین رو با ما هم به اشتراک بذارین و همین پایین توی قسمت نظرات سایت، نظرتون رو بنویسین.