آموزش اندازه نما بیشترین چیزیه که همه ی دانشجوهای سینما می خوان اون رو یاد بگیرن! اما شما تا حالا فکر کردین اصلاً کارگردانی سینما یعنی چی؟ اگه تا حالا توی آموزشگاه  های سینمایی درس خونده باشین، می دونین که درس های دوره های مقدماتی آموزش سینما هیچ ربط مستقیمی به سینما ندارن. یعنی ما فکر می کنیم که این درس ها هیچ ربطی به آموزش سینما ندارن. مثل آموزش عکاسی، آموزش کار با دوربین و …
اما ما توی این آموزش شگفت انگیز فقط بهتون می گیم که کارگردانی سینما چیه و چطور ما هم می تونیم فیلم بسازیم.

اول یه سوال خیلی خیلی مهم! من اگه بخوام یه فیلم بسازم باید چیکار کنم؟

مارتین اسکورسیزی می گه برای فیلم ساختن فقط باید 4 قدم رو پشت سر بگذارین!

چهار قدم اسکورسیزی

این 4 قدم به ترتیب:

الف) یه فیلمنامه بنویسین یا انتخاب کنین.

ب) نماهای فیلمتون رو طراحی کنین.

ج) فیلمبرداری رو بر اساس نماهایی که طراحی کردین، انجام بدین.

د) نماهای فیلمبرداری شده رو به هم بچسبونین.

آشنایی با یک مرحله جدید

ما همه ی مراحل رو می شناسیم به جز یکی از این مراحل! اون مرحله، طراحی کردن نماهای فیلم هستش. همه به اشتباه فکر می کنن که طراحی کردن نماهای فیلم، یعنی استوری بُرد! (استوری بُرد همون نقاشی کردن نماهای فیلم قبل از فیلم برداریه. که بعداً بر اساس اون نقاشی ها، فیلم برداری انجام می شه)

اما طراحی نماهای سینمایی یه مفهوم خیلی خیلی مهم تر و پیچیده تریه. طراحی نماهای سینمایی مهم ترین قسمت تولید فیلمه که ۵ تا نقطه داره! اگه شما این ۵ تا نقطه رو بلد باشین، شک نکنین که به یه کارگردان ابرقدرت تبدیل می شین.

5 نقطه شگفت انگیز!

حالا ما این جا، این ۵ نقطه ی شگفت انگیز کارگردانی سینما رو بهتون معرفی می کنیم و بعداً اون ها رو بررسی می کنیم.

1- اندازه نماهای سینمایی

2- ترکیب بندی نماهای سینمایی

3- وضعیت دوربین توی نماهای سینمایی

4- زمان نماهای سینمایی

5- وصل کردن نماهای سینمایی

حالا به ترتیب در مورد این ۵ نقطه صحبت می ‎کنیم.

1- اندازه نماهای سینمایی

قبل از صحبت در مورد آموزش اندازه نماها، اولاً باید بدونیم نما چیه! توی آموزش نمای سینمایی به طور مفصل در مورد نما صحبت کردیم! نما یعنی از وقتی که دوربین روشن می شه و چیزی رو ضبط می کنه تا زمانی که دوربین خاموش می شه.

حالا که می دونیم نما چیه، باید آموزش اندازه نما ببینیم! باید بدونیم که آموزش اندازه نما یعنی چی؟ ما فیلم رو کجا می بینیم؟ توی سینما و روی پرده! خُب اندازه نماهای سینمایی یعنی چی؟ یعنی اندازه پرده سینما کوچیک و بزرگ بشه؟ خُب معلومه که نه. اندازه نماها در کارگردانی یعنی آموزش اندازه چیزهایی که داریم روی پرده می بینیم. پس آموزش اندازه نما به ما می گه، هر نما رو توی چه اندازه نمایی ببینیم.

پس اندازه نماهای سینمایی یعنی اندازه ی چیزهایی که توی فیلم می بینیم

فرض کنین دارین یه فیلم می بینین که توی اون فیلم یه دختر بچه خیلی ناراحته. چون پولش رو گم کرده. ما این دختر رو از نزدیک می بینیم یا از دور؟ خُب معلومه اگه بخوایم که غم رو توی صورتش ببینیم، باید دوربین رو بهش نزدیک کنیم! وقتی دوربین رو به چیزی نزدیک می کنیم، اون چیز رو بزرگ تر و واضح تر می بینیم. اینها اولین قدم های آموزش اندازه نما هست!

حالا یه مورد دیگه! فرض کنین ۹ تا نما رو پشت سر هم می بینیم. اگه اون نماهای پشت سر هم، از یه اندازه نما باشن بهتره؟ یا بهتره از اندازه نماهای مختلف استفاده کنیم؟ خُب باز هم معلومه! اگه از اندازه نماهای مختلف استفاده کنیم، فیلممون خیلی خیلی جذاب تره

تماشاگر با اندازه نماهای مختلف پشت سر هم، سرجاش میخکوب می شه! فراموش نکنین، سینما یعنی سرگرمی. اولین وظیفه ی سینما، جذب مخاطبه.

پس آموزش اندازه نما اولین نقطه ی طراحی نماهای سینمایی هستش که با اون می تونیم تماشاگر رو جادو کنیم! یادتون باشه که متر کردن نماها، از نون شب هم واجب تره.

2- ترکیب بندی نماهای سینمایی

ترکیب بندی چیه؟

خیلی ساده این رو بدونین ترکیب بندی یعنی جواب دو تا سوال:
یک اینکه تماشاگر چه چیزهایی رو توی نماهای فیلم من ببینه؛ دو اینکه اون چیزها رو کجای نما ببینه؟ ترکیب‎بندی یعنی آرایش کردن نماها!

یه مثال: من می خوام توی فیلمم یه دختر بچه رو نشون بدم که خیلی خوشحاله! اولاً باید بدونم که برای اینکه این دختر بچه رو خوشحال نشون بدم، باید چه چیزهایی توی نما وجود داشته باشه؟ دوما اون چیزها کجای نما باید باشه؟

مثلاً من برای خوشحالی دختر بچه چندتا بادکنک توی اتاق و پشت سرش می ذارم (یعنی اون پشتوانه ی دلچسبی داره و به واسطه ی اون پشتوانه این قدر شاده!) بعدش هم چندتا اسباب بازی توی نما نشون می دم که توی جلوترین بخش نما و سمت راست قرار دارن (مثلاً به این معنی که اون اسباب بازی ها رو کسی همین حالا برای اون کادو آورده! احتمالاً همون کسی که پشتوانه ش هستش!)

به همین سادگی، با گذاشتن چیزهای مختلف توی جای درستی از نما، نمای درخشانی رو می سازیم.

ما توی ترکیب بندی یاد می گیریم که چه چیزی باید کجا باشه تا مفهوم درست رو برسونه. یا چه چیزی باید چه رنگی باشه تا اون معنی که ما می خوایم رو برسونه.

فراموش نکنین یه آرایشگاه قدرتمند برای نماهاتون بسازین. چون آرایشگری نماها فیلمتون رو به قله می رسونه!

3- وضعیت دوربین توی نماهای سینمایی

ما با دوربین فیلم رو ضبط می کنیم! پس دوربین مهمترین ابزار ما توی سینما هستش. هر معنی و مفهومی که مدنظر کارگردانه، با دوربین به تماشاگر انتقال پیدا می کنه. پس حتماً مهمه که دوربین رو چطور توی سینما بکار می بریم. مهمه که توی نماهای سینمایی ما دوربین رو ثابت می ذاریم یا حرکتش می دیم. مهمه که ارتفاع دوربین از سطح زمین چقدره. مهمه که سر دوربین رو به پایینه یا بالا؟

فرض کنین دارین فیلمی می بینین که فضای سرد و سنگینی داره! همه چیز توی این فیلم ساکت و ساکنه و هیچ طراوتی توی فیلم وجود نداره. کارگردان می خواد با این نماهای ساکن و ساکت مفهومی رو به ما برسونه. حالا فرض کنین وسط این فضاسازی، یهو دوربین شروع کنه به حرکت کردن. شک نکنین همه تلاش های کارگردان به باد می ره. با اون حرکت نامناسب دوربین، حس و حال فضای فیلم به هم می ریزه!

پس بدونین خیلی مهمه این که دوربین کجا باشه. ارتفاع دوربین از سطح زمین چقدر باشه. سر دوربین پایین باشه یا بالا. دوربین چقدر به بازیگر نزدیک باشه و …

4- زمان نماهای سینمایی

چرا زمان توی نماهای سینمایی مهمه؟

توی این آموزش فقط یه نکته ی خیلی کوچیک راجع به زمان می گیم! چون مفهوم زمان خیلی گسترده ست و نمی شه به سادگی توی چندتا آموزش اون رو بیان کرد. فقط یادتون باشه زمان توی نماهای سینمایی، مثل یه بمب ساعتیه! کافیه اون رو فعال کنین و ببینین چه قدرت و جذابیتی به فیلمتون می ده.

یه مثال

فرض اول:       فرض کنین که توی فیلممون یه مرد رو به مدت ۲ دقیقه نشون می دیم! حالا بعد از نیم ساعت، یه بار دیگه به مدت ۲ دقیقه نشونش می دیم! توی آخر فیلم هم همون مرد رو ۲ دقیقه نشونش می‎دیم!

جمع این 3 بار می‌شه 6 دقیقه

فرض دوم:       حالا دوباره فرض کنین توی فیلممون یه مرد رو ۶۰ بار نشون می دیم! اما هربار به مدت ۶ ثانیه! این هم می شه ۶ دقیقه!

یعنی دو تا مورد داریم که توی هردوی اون ها اون مرد رو به مدت ۶ دقیقه نشون می دیم.

حالا به نظر شما توی فرض اول ما اهمیت مرد رو بیشتر می فهمیم یا توی فرض دوم!؟ البته همه آموزش های طراحی نماها و دکوپاژ باید به ترتیب از آموزش اندازه نماها شروع بشه!

مرد مهم!

همین الان جواب این سوال رو بدونین که حتماً اهمیت مرد توی فرض دوم بیشتره! یعنی مرد توی فرض دوم مهمتره. چرا؟

خُب این نکته رو همین الان یاد بگیرین: درسته که مدت زمان نشون داده شدن یه آدم یا یه چیز، اهمیت اون رو به تماشاگر می گه. اما اگه تماشاگر، شخصیت رو به تعداد دفعات زیاد ببینه، تاثیرش هزار برابر می شه!

پس مدت زمان نمایش + تعداد دفعات نمایش = اهمیت موضوع

پس دیدین توی همین مثال ساده، فقط با جابجا کردن دو تا عدد توی زمان نماهای سینمایی، معنی و مفهوم نما رو عوض کردیم؟

نمی تونیم بیشتر از این توی این آموزش راجع به زمان صحبت کنیم. چون زمان مفهوم حساس و گسترده ایه.

یادتون نره که بمب ساعتی نماهاتون رو فعال کنین!

5- وصل کردن نماهای سینمایی

یکی از وظایف کارگردان اینه که بدونه که چه نمایی رو به چه نمایی بچسبونه! یکی از سخت ترین کارهای سینما همینه. همیشه بحث سر اینه که من چه نمایی رو چطور ضبط کنم که به نماهای دیگه توی فیلمم بخوره. کارگردان باید هوشمندانه نماها رو به هم سنجاق کنه!

توی مرحله ی وصل کردن نماهای سینمایی باید حواسمون باشه که:

اولا نماها چطور به هم وصل بشن؟ یعنی اگه ما الان یه نما از یه مرد رو از روبرو نشون می دیم، آیا می تونیم توی نمای بعدی، همون مرد رو از روبرو نشون بدیم؟ این ها یه سری قوانین هستن که یه دوره ی کامل آموزشی زمان نیاز داره. فقط در مورد این مثال بدونین توی این شرایط باید دوربین رو ۳۰ درجه به چپ یا راست حرکت بدین!

دوما اینکه وقتی نماهای فیلممون رو طراحی کردیم و وصل شدن اون ها رو هم بررسی کردیم، حالا اون ها رو با چه تکنیکی به هم وصل کنیم؟ باید در مورد تکنیکی که به کار می بریم تصمیم بگیریم. مثلاً یکی از این تکنیک ها وایپ هستش!

(وایپ یعنی یه تصویر به صورت افقی بیاد و جای تصویر قبلی رو بگیره!)

مسئله وصل کردن نماهای سینمایی به همدیگه، تقریباً ۴۰ درصد کار یه کارگردانه! یکی از سخت ترین کارهاییه که کارگردان انجام می ده. کارگردان نحوه ی وصل کردن نماها رو طراحی می کنه و تدوینگر بر اساس این طراحی کار وصل کردن رو انجام می ده.

با درست سنجاق کردن نماها به همدیگه، می تونیم از یه موضوع معمولی، یه فیلم شاهکار بسازیم!

حالا شما هم آشنایین!

حالا شما هم با این ۵ نقطه ی شگفت انگیز طراحی نماهای سینمایی آشنا شدین! آموزش اندازه نما توی سینما خیلی مهمه، ولی دیدین که آموزش های خیلی مهم تری هم وجود داره. شک نکنین این ۵ نقطه شما رو به زودی به یه کارگردان شاهکار تبدیل می کنن. فقط کافیه آموزش سینما و آموزش فیلمسازی رو جدی بگیرین!

آموزش کارگردانی سینما نکات خیلی کوچیکیه که اگه همه اون ها رو بلد باشین و ازشون استفاده کنین، نیاز به هیچ چیز دیگه ای ندارین. نماهای فیلمتون رو به دقت طراحی کنین، چون طراحی نماهای سینمایی از شما یه هیچکاک جدید می سازه!