آموزش ترکیب بندی در سینما یعنی گذاشتن هر عنصر توی جای مخصوص خودش توی تصویر! تا حالا از خودتون پرسیدین که چرا ما از ترکیب بندی در سینما استفاده می کنیم؟! تا حالا به این فکر کردین که ترکیب بندی چیکار می کنه؟! خُب معلومه.

آموزش ترکیب بندی در سینما یعنی آموزش 2 تا کار:

یک) با ترکیب بندی معنی و مفهومی که کارگردان می خواد، به بیننده می رسه.
دو) ترکیب بندی باعث می شه فیلم، ساده تر و زیباتر بشه، یعنی بیننده ساده تر فیلم رو بفهمه.

حالا دو تا از موضوعات مهم آموزش ترکیب بندی در سینما رو بهتون آموزش می دیم: یعنی تعادل و تناسب!

1) تعادل

یکی از درخشان ترین کارهایی که توی آموزش ترکیب بندی در سینما انجام می شه، ایجاد تعادل توی فیلمه! یعنی کارگردان با دانش زیبایی شناسی و روان شناسی کاری می کنه که بیننده فیلم، با خیال آسوده و با آرامش بتونه فیلم رو بیینه. خیال آسوده و آرامش بیننده به چه دردی می خوره؟ خُب اگه بیننده نتونه با آرامش و آسودگی فیلم رو دنبال کنه، خیلی زود دیدن فیلم رو قطع می کنه. در ضمن کارگردان با آرامشی که به بیننده می ده می تونه یه کار مهم هم انجام بده.

وقتی کسی خیلی توی آرامشه، با کوچیکترین ضربه از آرامش میاد بیرون. کارگردان با دادن حس آرامش و آسودگی به بیننده، خیلی سریع با یه ضربه کوچیک می تونه بیننده رو از آرامش به طوفان برسونه! آموزش ترکیب بندی در سینما یعنی آموزش این نکات ساده ولی مهم!

تعادل چیکار می کنه؟!

آموزش ترکیب بندی در سینما می گه مغز ما دوست داره همه چیز رو متعادل ببینه! مغز ما مثل یه ترازو می مونه. به محض اینکه دو کفه ترازو کنار هم قرار بگیره و دو کفه هم وزن بشن، مغز خیالش راحت می شه. می گه: آها، حالا شد، الان همه چیز سر جاشه! درست مثل نصب کردن یه تابلو روی دیوار که وقتی صاف و متعادل نیست، ما خیلی سریع می فهمیم و اون رو صاف می کنیم.

تعادل توی فیلم چطور ساخته می شه؟!

یه کادر تصویر رو در نظر بگیرین. وقتی دو طرف کادر تصویر هم وزن باشن، تعادل ایجاد می شه. اما این هم وزن بودن یعنی چی؟! خُب معلومه. یعنی وقتی یه طرف تصویر یه آدم قرار گرفته، اون طرف نباید خالی باشه. وگرنه حس تعادل ایجاد نمی شه. چون اون آدم توی تصویر وزن داره، یعنی یه طرف تصویر رو سنگین می کنه. حالا وقتی یه کارگردان خیلی هوشمندانه کار می کنه و تمام فیلم رو متعادل طراحی می کنه، می تونه با کوچیکترین ضربه این حس تعادل رو از بیننده بگیره و بهش بگه حالا از اینجا فیلم نامتعادله! پس منتظر یه اتفاق باش.

یه مثال آموزش ترکیب بندی در سینما:

فرض کنین فیلمی می بینین که توی اون همه چیز متعادله. یه زوج خوشبخت، هر شب توی دو طرف میز، کنار هم شام می خورن. اما یه جای فیلم ارتباط این زوج به هم می ریزه. اگه نخوایم این به هم ریختن رو سینمایی نشون بدیم، مجبوریم با دیالوگ این مطلب رو به بیننده برسونیم. ما مجبوریم بگیم که آهای بیننده، با این دیالوگ ها بدون که این رابطه در حال فروپاشیه!

با این کار دیگه فیلم ما دیدنی نیست، بلکه شنیدنیه! یعنی هر کسی می تونه فقط با گوش دادن اون دیالوگ ها مفهوم فیلم رو متوجه بشه. اما ما می خوایم فیلم بسازیم. ما داریم توی سینما کار می کنیم، پس باید بیننده هامون با دیدن مسائل و مفاهیم رو درک کنن.

راه درست چیه؟!

راه درست برای نشون دادن این کار اینه که ما به عنوان کارگردان، یه طرف میز رو خالی می کنیم. با این کار هم به بیننده نشون می دیم که یکی از دو نفر امشب حاضر نیست، هم می تونیم نشون بدیم که تعادل توی زندگی از بین رفته! چون یه طرف میز و یه طرف تصویر خالی شده و تعادل تصویر به هم خورده. به همین سادگی!

2) تناسب

تناسب یعنی مناسب بودن دو تا چیز برای همدیگه! یعنی وقتی من می خوام یه سنگ رو توی یه جعبه قرار بدم، باید اون جعبه ظرفیت این رو داشته باشه که اون سنگ رو توی خودش جا بده. یعنی نباید سنگ بزرگتر از جعبه باشه. پس اگه سنگ بتونه توی جعبه جا بشه، ما می گیم این سنگ مناسب این جعبه هستش و این جعبه برای این سنگ مناسبه! این یعنی این جعبه و سنگ با هم متناسب هستن.

تناسب چیکار می کنه؟!

تناسب چشم و مغز بیننده رو آماده می کنه که دو تا چیز متناسب رو ببینه و به همدیگه ربطشون بده. مثلا اگه شما به عنوان کارگردان یه فیلم با موضوع مواد مخدر بسازین و فضا رو خیلی شاد کنین، دارین یه کار نامتناسب رو انجام می دین. یعنی دارین با یه فیلم کمدی در مورد مواد مخدر صحبت می کنین! (البته این رو بدونین این کارها با داشتن تجربه امکان پذیره و ما فعلا داریم در مورد آموزش صحبت می کنیم)

اما زمانی که شما رنگ و فضای فیلم رو با موضوع هماهنگ می کنین، یعنی دارین همه چیز رو با هم متناسب می کنین.

بر اساس آموزش ترکیب بندی در سینما، مغز و چشم ما با دیدن تناسب، خود به خود برای یه موضوع طبقه بندی ایجاد می کنه. یعنی می گه خُب این فیلم در مورد مواد مخدره، پس باید من با چیزهایی که از مواد مخدر می دونم این فیلم رو بفهمم.

تناسب توی فیلم چطور ساخته می شه؟!

تناسب توی فیلم به این معنی هستش که نسبت هایی رو رعایت کنیم. مثلا اگه می خوایم یه بازیگر رو توی تنگنا و شرایط بد قرار بدیم، باید اون رو متناسب با وضعیتی که داره ترکیب بندی کنیم.

مثلا ما به عنوان کارگردان میایم و بازیگر رو توی قسمت کوچیک و تنگی از تصویر قرار می دیم. این وضعیتی که چشم بیننده می بینه خود به خود معنی تنگنا رو برای بیننده می سازه. چون معنی و مفهومی که از طریق ترکیب بندی به بیننده گفته می شه، ناخودآگاه فهمیده می شه.

یعنی نیازی نیست که بیننده ترکیب بندی رو بلد باشه، بلکه اون ترکیب بندی فیلم رو ناخودآگاه درک می کنه! چطوری؟! خُب با چیزهایی که توی زندگیش دیده. مثلا بیننده توی زندگیش متوجه شده که وقتی کسی توی جای تنگی باشه، احساس راحتی نداره. پس وقتی این شرایط رو توی تصویر می بینه، این وضعیت رو درک می کنه.

کار عملی

1) اولین تمرین آموزش ترکیب بندی در سینما اینه که همین الان توی اینترنت جستجو کنین و یه عکس پیدا کنین. حالا با دستتون چیزی که توی یه طرف عکسه، بپوشونین! حالا این کار رو برای طرف دیگه تصویر انجام بدین. می بینین که وقتی یه طرف تصویر خالی باشه، چه اتفاقی توی ذهن شما می افته. اگه این کار رو انجام دادین و نتیجه رو متوجه شدین، حتما تجربه تون رو توی قسمت نظرات همین پایین بنویسین.

2) چندتا مفهوم رو توی ذهنتون بسازین. مثلا به این فکر کنین که می خواین فیلمی در مورد زندان بسازین. حالا یه صحنه از اون فیلم رو توی ذهنتون مجسم کنین. به نظرتون این چیزی که مجسم می کنین با موضوعی که در نظر گرفتین شبیه هم هستن؟! مثلا اگه یه زندانی رو توی شرایط بدی می خواین نشون بدین، اون رو توی یه تصویر باز می ذارین یا یه تصویر بسته تر؟! رنگ ها چطوری هستن؟! اگه این کار رو انجام دادین و نتیجه رو متوجه شدین، حتما تجربه تون رو توی قسمت نظرات همین پایین بنویسین. اگه این تمرین رو درست انجام بدین حتی بوی اون صحنه هم به مشامتون می رسه.